بتن مگر چیست؟ – کاربرد و نحوه اجرای بتن رگلاژ

امروز استفاده از مصالح بتنی کاربرد بسیاری گرفته است، یکی از پایه ترین استفاده های بتن در ساختمان که با عیار کم مورد استفاده قرار می گیرد بتن مگر است.

در این مقاله از وبسایت آرچی کلاسیک می خواهیم توضیح دهیم که بتن مگر چیست و در ساختمان چه استفاده ای دارد؟ و در ادامه بتون مگر در فهرست بها را بررسی خواهیم کرد و از همه مهمتر نوع اجرای بتن مگر و قالب بندی و قیمت اجرای بتن مگر را به صورت کامل توضیح خواهیم داد.

بتن مگر چیست

بتن مگر یا بتن رگلاژ یا به عبارتی بتن نظافت یکی از بتن های پرکاربرد در کف سازی سازه های مختلف است که در دسته بندی بتن های با عیار پایین قرار می گیرد که اصولا جهت آماده سازی بستر خاکبرداری شده برای فونداسیون و صفحه گذاری اجرا می گردد. بتن مگر به انگلیسی (Lean Concrete) می باشد که در هنگام اجرای فونداسیون بایستی خاک گود برداری شده همتراز شده و به این منظور با اجرای این بستر پستی و بلندی هایی که در خاک وجود دارد پوشیده می شود که از این جهت به آن بتن رگلاژ هم می گویند. این نوع بتن نیازی به مسلح شدن با میلگرد ندارد و ورن مخصوص آن از بتن معملولی کمتر است.

بتن رگلاژ همانند دیگر بتن ها از طرح اختلاط شامل از شن و ماسه و سیمان و آب تشکیل می شود که نسبت مواد تشکیل دهنده در این بتن آن را با دیگر بتن ها تمیز داده است. معمولا نسبت مواد تشکیل دهنده این بتن به صورت 1:5:10 یا 1:4:8 یا 1:3:6 است که عدد 1 آن به معنی یک واحد سیمان و عدد وسط آن به معنی همان میزان سیمان و عدد آخری آن واحد ترکسب شن و آب است. مقدار سیمانی که در این بتن استفاده می شود 100-150 کیلوگرم بر متر مکعب است که علت استحکام کمتر آن به دلیل حجم کم سیمان در برابر حجم بالای آب استفاده شده در این بتن است.

بتن مگر در ساختمان چه استفاده ای دارد؟

با توجه به رطوبت پذیری خاک از یک سو در هنگام بتن ریزی این قابلیت خاک باعث خواهد شد تا رطوبت بتن را به شدت جذب کند و باعث از دست رفتن آب مخلوط بتن در فونداسیون شود و به اصلاح بتن پوک شود. و از سمت دیگر به علت خاک برداری یا گودبرداری زمین مورد ساخت پستی بلندی هایی در خاک وجود دارد که مسطح نشده است و به این منظور نیاز است تا بستری محکم و مسطح زیر فونداسیون اجرا شود تا جذب آب توسط خاک را جلوگیری کند و از طرفی بستر مناسبی باشد تا فونداسیون بتواند نیروی وارده ساختمان را به صورت یکنواخت به خاک بستر زیرین ساختمان انتقال دهد.

دلیل دیگری که از بتون مگر در ساختمان سازی استفاده می شود وجود سولفات در خاک است که باعث خورده شده بتن در فونداسیون می شود با اجرای بتن مگر از نفود مستقیم سولفات به فونداسیون جلوگیری به عمل می آید.

دیگر کاربردهای بتن مگر

از دیگر کاربرد های بتون مگر می توان موارد زیر را نام برد:

• حفاظت از پی برای ممانعت از نفوذ حیوانات موذی و حشرات به زیر فونداسیون
• جلوگیری از نفوذ شیره بتن و سیمان پی به خاک زیر آن
• جلوگیری و حفاظت از پی در مقابل خاک و تضعیف بتن توسط سولفات موجود در خاک
• تراز کردن سطح زیرین فونداسیون برای قالب بندی و آرماتور بندی و پی سازی
• حفاظت از جذب آب بتن پی توسط خاک و پائین آمدن کیفیت بتن
• استفاده در راه سازی به عنوان زیر اساس و ساخت جاده به منظور افزایش استحکام جاده
• افزایش مقاومت بیشتر برای ساخت و سازهایی که فاقد استحکام لازم بوده و خاک آنها سست است.

بتن مگر در فهرست بها

در اجرای این نوع بتن در پروژه های ابنیه توجه به قیمت اجرای بتن مگر در فهرست بها بسیار اهمیت دارد جهت متره و برآورد بتون مگر در فهرست بها فصل 8 در این مورد صحبت شده است که با توجه به عیار مصرفی سیمان آیتم مورد نظر را انتخاب کرده و سپس با توجه به طول حجم ناحیه ای که قرار است بتن ریخته شود محاسبه انجام می شود.

به این صورت برای تهیه و اجرای بتن با شن و ماسه شسته طبیعی یا شکسته، با 100 کیلوگرم سیمان در مترمکعب بتن مبلغ 5،458،000 ریال و برای تهیه و اجرای بتن با شن و ماسه شسته طبیعی یا شکسته، با 150 کیلوگرم سیمان در مترمکعب بتن مبلغ 5,747,000 ریال محاسبه می شود باید توجه داشت که در فصل 6  فهرست بهای سال 1401 تهیه وسایل و قالب بندی با استفاده از قالب فولادی، برای بتن ریزی پشت جدول، کفسازی و بتن مگر به هر ارتفاع که در ردیف 060102 مشخص شده است مبلغ 645،000 ریال به ازای هر متر مربع تعلق می گیرد و از طرفی اضافه بها ردیف 080304 به بتن مگر تعلق نمی گیرد. این را هم باید اضافه کرد که قیمت بتن مگر در فهرست بها، بر اساس عیار بتن و مصالح به کار رفته در آن تعیین می شود که با توجه به نوسانات شدید بازار، به صورت دائمی تغییر می کند.

شماره ردیف	شرح	واحد	بهای واحد (ریال)
080101	تهیه و اجرای بتن با شن و ماسه شسته طبیعی یا شکسته، با 100 کیلوگرم سیمان در مترمکعب بتن.	مترمکعب	5,458,000
080102	تهیه و اجرای بتن با شن و ماسه شسته طبیعی یا شکسته، با 150 کیلوگرم سیمان در مترمکعب بتن.	مترمکعب	5,747,000

اختلاط و نحوه ساخت

برای ساخت بتون مگر مواد تشکیل دهنده آن یعنی شن و ماسه و سیمان و آب را با توجه به طرح اختلاطی که پیش تر توضیح داده شد و در آزمایشگاه مشخص شده است را مخلوط کرده و در کارگاه به صورت دستی ساخته و مورد استفاده قرار می دهیم.

نحوه اجرای بتن مگر

برای اجرای فونداسیون سازه های ساختمانی و یا راه سازی همچون پل ها و … بعد از انجام عملیات گود برداری تا رسیدن به سطح سفت و یا سنگی بستر و برای اجرای فونداسیون نیاز است سطح زیر فونداسیون با بتن مگر پوشانده شود، لازم به توجه است که در صورت گود برداری و عدم دسترسی به خاک سفت لازم است خاک نرم بستر را به اندازه ای که آزمایشگاه مهندسی ژئو تکنیک تعیین می کند کوبیده شود تا محکم شود سپس اقدام به بتن ریزی مگر خواهیم کرد.

قبل از اجرای بتن مگر ابتدا بایستی سطح خاک را کاملا هموار کرده و پستی بلندی های آن را برطرف کرده و سپس سطح آن را به مقدار کافی مرطوب نمائیم تا مانع از جذب آب از بتن مگر شود. سپس با استفاده از مصالحی همچون شلنگ تراز یا دوره بین نقشه برداری نقاطی را برای کف مشخص می نمائیم تا کروم بندی انجام شود.

کروم ها را با فاصله یک تا سه متری از هم اجرا کرده و با شمشه فاصله بین کروم ها را با بتن مگر پر می کنیم، (بتن مگر را می توانیم به صورت دستی و یا به صورت کامیون میکسر تهیه نمائیم) و پس از اجرای بتون مگر سطح آن را با ماله صاف می کنیم تا سطح آن کاملا صاف و یک میزان شود.

برای عمل آوری بتون مگر بایستی تا حدود 10 ساعت به منظور کاهش رطوبت و ثابت نگه داشتن دمای آن در دمای استاندارد آب دهی شود تا بتن پوک نشود. بعد از 24 ساعت از آب دهی بتن مگر کاملا آماده شده است و می توانیم به مرحله بعدی برویم.

جمع بندی

در این مقاله به بررسی بتن مگر پرداختیم و به کاربرد آن در ساختمان سازی اشاره کردیم و متوجه شدیم که از مهمترین دلایل استفاده از بتن مگر جلوگیری از جذب آب بتن فونداسیون و جلوگیری از نفوذ سولفات موجود در خاک به فونداسیون می باشد، در ادامه به قیمت بتن مگر در فهرست بها اشاره کردیم و از همه مهمتر نحوه اجرای بتن مگر را از صفر تا صد توضیح دادیم.